زیرساخت‌های لازم برای ساختمان‌های تولیدکننده آب؛ راهنمای اجرایی برای معماران تهران

ساختمانی که بتواند آب تولید و بازیافت کند، به زیرساخت‌های مشخص و قابل‌اجرا نیاز دارد. نخستین قدم، ایجاد شبکه لوله‌کشی مستقل برای آب خاکستری و آب باران است. یعنی معمار باید از مرحله اسکلت و تیپ‌بندی واحدها، مسیر جداگانه‌ای برای خروجی‌های حمام، روشویی، لاندری و همچنین مسیر بام برای هدایت آب باران پیش‌بینی کند. این جداسازی پایه‌ای‌ترین زیرساخت است تا بعداً بتوان سیستم‌های بازیافت و فیلتراسیون را بدون تخریب ساختمان نصب کرد.

قدم دوم، فضای تجهیزات است. هر پروژه باید یک اتاق تکنیکال (Technical Room) داشته باشد؛ فضایی با دسترسی مناسب، کف هم‌سطح یا گود، با خروجی فاضلاب و تهویه مستقل. این فضا محل نصب واحدهای فیلتراسیون، پمپ‌ها، UV، رسوب‌گیر، و دستگاه‌های Air-to-Water است. بدون این فضا، حتی داشتن بهترین تجهیزات بی‌فایده است. معمار باید این اتاق را در کنار اتاق موتورخانه، یا در بام ویا در پارکینگ پیش‌بینی کند.

سوم، مخازن ذخیره آب است. سه نوع مخزن نیاز داریم: مخزن جمع‌آوری آب باران، مخزن آب خاکستری تصفیه‌نشده، و مخزن آب تصفیه‌شده. این مخازن باید در پارکینگ، زیرزمین، یا روی بام جانمایی شوند. به‌طور استاندارد، حداقل ۳۰ تا ۵۰ لیتر ذخیره برای هر مترمربع زیربنا لازم است تا ساختمان بتواند بخشی از نیاز خود را تأمین کند. معمار باید محل قرارگیری، وزن مخزن، و مسیر پر و خالی شدن را در سازه پیش‌بینی کند.

چهارم، سیستم کنترل و اتوماسیون است. برای آن‌که ساختمان به‌طور هوشمند تصمیم بگیرد از کدام منبع آب استفاده کند (شهری، بازیافتی، یا تولیدشده)، نیاز به سنسور سطح، شیرهای برقی، و پانل کنترل مرکزی داریم. این سیستم تضمین می‌کند که آلودگی برگشتی وارد شبکه شهری نشود و کیفیت آب در سطح استاندارد باقی بماند. معمار باید مسیر کابل‌کشی، تابلو، و فضای نصب آن را در نقشه‌های برق پیش‌بینی کند.

در نهایت، باید امکان سرویس‌دهی، دسترسی و ارتقا فراهم باشد. یعنی سیستم‌ها نباید داخل دیوار دفن شوند یا در فضایی قرار گیرند که تعمیرکار نتواند به آن دسترسی داشته باشد. همه اتصالات باید بازشو، دسترسی فنی، و مسیرهای قابل بازبینی داشته باشند. در ساختمان‌های تهران بزرگ‌ترین مشکل این است که زیرساخت‌ها «دفن» می‌شوند و بعد امکان ارتقا وجود ندارد. اگر معمار از ابتدا مسیرهای بازدید، رایزرهای خشک، و فضای سرویس را طراحی کند، نصب تجهیزات در آینده ۱۰۰٪ امکان‌پذیر خواهد بود.

The Required Infrastructure for Water-Producing Buildings: A Practical Guide for Architects

A building capable of generating and recycling water depends on very specific infrastructural decisions made early in the design process. The first essential step is the creation of independent plumbing networks for greywater and rainwater. Architects must design dedicated pipelines for showers, sinks, laundry systems, and roof runoff. Without this separation, later installation of filtration or recycling systems becomes practically impossible

The second core requirement is a dedicated technical room. This space should accommodate filtration units, pumps, UV purifiers, sediment filters, and air-to-water generators. Proper drainage, ventilation, and maintenance access must be integrated into the architecture. Without this room, even the most advanced equipment becomes unusable

Third, architects must plan for water storage tanks for rainwater collection, untreated greywater, and purified recycled water. These tanks may be located on rooftops, in basements, or within parking levels. Structural capacity, load distribution, access for cleaning, and dedicated piping must be engineered from the start

Fourth, an effective control and automation system is essential. Sensors, electric valves, and a central control panel ensure safe switching between municipal water and recycled water while preventing backflow. Architects must coordinate early with electrical engineers to reserve cable routes and panel locations

Finally, long-term usability requires proper serviceability and upgrade access. All systems must be accessible not buried behind permanent walls with clear maintenance routes and inspection shafts. In Tehran, most failures occur because systems are hidden or inaccessible. Ensuring access allows the building to evolve and accommodate future technologies