بحران ساختاری در مسابقات و جوایز معماری ایران

مطابق با آیین‌نامه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی که زیرمجموعه‌ی وزارت راه و شهرسازی است، چارچوب قانونی مشخصی برای برگزاری رقابت‌های حرفه‌ای در کشور تدوین شده است. این آیین‌نامه اگرچه بی‌نقص نیست، اما به‌عنوان تنها مرجع رسمی، مسیر شفاف و قابل استنادی را برای برگزارکنندگان ترسیم می‌کند. با این حال، در عمل، بخش زیادی از مسابقات معماری در ایران از این چارچوب فاصله گرفته و دچار مشکلاتی بنیادی در چهار محور اصلی هستند.

۱. مسئله جایزه:

بسیاری از مسابقات داخلی، با وجود دریافت ورودی از شرکت‌کنندگان، در نهایت جایزه‌ای واقعی پرداخت نمی‌کنند و تنها به صدور لوح تقدیر بسنده می‌کنند. در حالی‌که در هر رقابت حرفه‌ای، جایزه بخش جدانشدنی از سازوکار تشویق و انگیزه‌بخشی است. اگر برگزارکننده منابع مالی کافی ندارد، باید به‌جای دریافت ورودی، مسابقه را در قالب کارگاه آموزشی یا نمایشگاهی بدون ادعای رقابت رسمی برگزار کند. تقدیر، جایزه نیست و حذف بخش مالی از مسابقه، اعتبار آن را از بین می‌برد.

۲. ورودی و حامی مالی (اسپانسر):

وقتی مسابقه‌ای دارای اسپانسر یا حامی مالی است، دریافت ورودی از شرکت‌کنندگان غیراخلاقی و مردود است. وجود حامی به معنی تأمین منابع مالی لازم برای کل فرآیند است، و در این حالت نباید شرکت‌کنندگان هزینه‌ای پرداخت کنند. برعکس، مسابقاتی که هیچ حامی ندارند می‌توانند در حد معقول برای پوشش هزینه‌ها ورودی بگیرند، اما در هر دو حالت باید شفافیت مالی کامل داشته باشند.

۳. تبانی برگزارکننده و داوران:

یکی از معضلات مزمن مسابقات ایرانی، ورود برگزارکنندگان یا اسپانسرها به فرآیند داوری است. زمانی که برگزارکننده یا نماینده‌ی اسپانسر در جلسات داوری حضور دارد یا بر انتخاب داوران تأثیر می‌گذارد، اساس رقابت زیر سؤال می‌رود. تفکیک کامل سه بخش «برگزارکننده – اسپانسر – داور» باید شرط اصلی هر مسابقه باشد.

۴. داوری سلیقه‌ای و تبانی فردی:

در برخی دوره‌ها، برگزارکننده‌ها با انتخاب داورانی که با سلیقه یا منافع‌شان همسو هستند، نتیجه را از پیش تعیین می‌کنند. این نوع داوری سلیقه‌ای باعث می‌شود گروه‌های خاص یا نام‌های تکراری به‌طور مداوم مطرح شوند و استعدادهای جدید نادیده بمانند. داوری سالم تنها زمانی ممکن است که داوران مستقل، بی‌طرف و متنوع از نظر نگاه معماری انتخاب شوند.

در نهایت، برای بازگشت اعتبار به مسابقات معماری ایران، باید به اجرای واقعی آیین‌نامه دائمی وزارت راه و شهرسازی پایبند بود، شفافیت مالی، استقلال هیئت داوران و تعریف روشن جوایز را الزامی دانست. تنها در این صورت است که رقابت می‌تواند به رشد حرفه‌ای و فرهنگی جامعه‌ی معماری منجر شود.

The Structural Crisis of Architectural Competitions in Iran

According to the Permanent Regulation of Architectural and Urban Design Competitions, under the supervision of the Ministry of Roads and Urban Development, a legal framework already exists for holding professional competitions in Iran. Although not flawless, this document remains the only formal and legitimate reference for organizing fair and transparent contests. However, many Iranian competitions have deviated from these standards and now suffer from four major structural issues

 The Award Problem
Many local competitions, despite charging participants an entry fee, fail to deliver any real prize and instead issue symbolic certificates of appreciation. In professional competitions, a prize is an essential component of recognition and motivation. If organizers lack financial resources, they should hold workshops or exhibitions instead—not misuse the term “competition.” Appreciation is not a prize, and removing the financial component undermines the event’s credibility

 Entry Fees and Sponsorship
When a competition has a sponsor, collecting entry fees becomes unethical and invalid. Sponsorship already covers the event’s financial needs, and participants must not bear double costs. Conversely, competitions without sponsors may collect reasonable entry fees for logistical purposes—but full financial transparency is mandatory in both cases

 Collusion Between Organizers and Jurors
A recurring issue in Iranian competitions is the interference of organizers or sponsors in the judging process. Whenever an organizer or sponsor influences jury selection or participates in evaluation sessions, fairness collapses. Clear separation between organizer – sponsor – jury must be a strict rule

 Biased Jury Selection
Some organizers pre-select jurors based on personal alignment or stylistic preference, predetermining the outcome. This narrow circle prevents diversity and suppresses emerging talent. Healthy evaluation can only exist when jurors are independent, impartial, and diverse in architectural perspective

Ultimately, restoring integrity to architectural competitions in Iran depends on real adherence to the Permanent Regulation of the Ministry of Roads and Urban Development, ensuring financial transparency, independent juries, and clear, tangible prizes. Only then can competitions truly contribute to the cultural and professional growth of architecture in Iran.