بیگانگی در سازه‌ی شهری ایران

در بسیاری از شهرهای ایران، خانه‌ها و بناهای تاریخی که روزگاری ساختار اصلی هویت شهری را شکل داده بودند، امروز در معرض تخریب و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند. این تخریب‌ها تنها از بین رفتن کالبد فیزیکی نیستند، بلکه به‌معنای فرسایش تدریجی حافظه‌ی جمعی و ریشه‌های فرهنگی شهر هستند؛ همان پیراهنی که طی نسل‌ها با ظرافت و تدبیر شکل گرفته بود و به شهر چهره و معنا می‌داد.

در تهران، هر روز شاهد جایگزینی خانه‌های ارزشمند با سازه‌های جدیدی هستیم که هیچ ارتباطی با بافت تاریخی و اجتماعی ندارند. ساختمان‌هایی که نه بر پایه نیازهای واقعی شهروندان، بلکه بر اساس سود کوتاه‌مدت و رقابت کور ساخته می‌شوند. این روند باعث شده که شهر، در عین توسعه‌ی کالبدی، روح خود را از دست بدهد و در میان حجم عظیمی از بتن و شیشه گم شود.

در شهرهایی چون رم، پاریس و لندن، بافت تاریخی نه تنها حفظ می‌شود، بلکه با بهره‌گیری از فناوری‌های نو، درون‌زا و هوشمندانه نوسازی می‌گردد. آن‌ها ارزش گذشته را می‌شناسند و آینده را بر پایه‌ی آن بنا می‌کنند. در حالی که در ایران، تخریب جایگزین تحول شده و «باززنده‌سازی» معنای خود را از دست داده است.

اگر قرار است ساخت‌وساز جدیدی شکل بگیرد، باید بر اساس چشم‌انداز ۱۰۰ یا حتی ۵۰۰ ساله طراحی شود. تصمیمات عجولانه، تنها منجر به نابودی میراث و خلق سازه‌هایی کوتاه‌عمر می‌شود. همان‌طور که تخت‌جمشید هنوز پس از هزاران سال قدرت سخن گفتن دارد، معماری امروز ما نیز باید به آینده نگاه کند و نه صرفاً به امروز.

مدیریت شهری، معماران و سرمایه‌گذاران باید با درک مشترک از هویت، زیبایی‌شناسی و آینده، به تعادل میان توسعه و میراث برسند. زون‌های جدید و مناطق تازه می‌توانند بستر رشد باشند، نه تخریب بافت‌های باارزش. اگر این هماهنگی شکل نگیرد، شهری خواهیم داشت پر از سازه، اما خالی از معنا و پیوند فرهنگی.

هویت شهری همان چیزی است که مردم را به فضا متصل می‌کند. وقتی این پیوند از بین برود، شهر تنها مجموعه‌ای از ساختمان‌هاست، نه زیستگاهی انسانی. ما باید دوباره ارزش را در گذشته‌مان بیابیم تا بتوانیم آینده‌ای با ثبات، زیبا و ایرانی بسازیم.

The Collapse of Tehran’s Historical Fabric: The Crisis of Urban Alienation in Iran

In many Iranian cities, historic houses and buildings that once shaped the identity of urban life are now being demolished or neglected. This destruction is not merely physical it signifies the gradual erosion of collective memory and cultural continuity, the “urban shirt” that has taken generations to weave and define the character of our cities

In Tehran, valuable heritage homes are being replaced by new structures that bear no relationship to their social or historical context. These buildings are driven not by genuine civic needs but by short-term profit and speculative competition. As a result, while the city grows in mass and volume, it loses its souldrowning in a sea of concrete and glass

Cities such as Rome, Paris, and London have shown that preserving and renewing can coexist. Their historic textures remain intact while adaptive reuse and modern technologies bring new life within. In contrast, in Iran, demolition has replaced evolution, and “revitalization” has lost its essence

If new construction must occur, it should be guided by a long-term vision one that anticipates the next hundred or even five hundred years. Hasty decisions destroy both heritage and the possibility of creating enduring architecture. Persepolis still speaks across millennia precisely because it was built with foresight and depth of meaning

Urban management, architects, and investors must work together to balance identity, innovation, and continuity. New districts can host future developments, but historical fabrics should remain as living witnesses of time. Without this balance, our cities risk becoming dense yet disconnected—full of structures, but devoid of identity

Urban identity is the invisible thread that connects people to place. Once that thread breaks, the city becomes nothing more than an accumulation of buildings. To reclaim meaning, we must rediscover value in our past only then can we build a stable, beautiful, and truly Iranian future